પ્રાથમિક પરિચય

આહીર ભક્તો,

વાળાકદેશમાં (જી.અમરેલી તા. રાજુલા) ચારદીકા ગામમાં આહિર જ્ઞાતિના પટેલ સામત રહેતા. સામત પટેલ આહિર જ્ઞાતિમાં પ્રતિષ્ઠિત હતા. નાનપણથી સત્સંગ પ્રેમી અને સેવાભાવી હતા. ઉદાર દિલે સૌને મદદ કરતા હતા.

સત્સંગમાં આગમન

એકવાર કૃપાનંદ સ્વામી ચારદીકા ગામમાં આવ્યા. ત્યારે સાચા સંત જાણી સ્વામીની સેવા કરી. કૃપાનંદ સ્વામીના મુખથી પ્રગટ ભગવાનના મહિમાની વાતો સાંભળી સામત પટેલ સત્સંગના રંગે રંગાયા. કૃપાનંદ સ્વામીએ કહ્યું કે,"જો સ્વામિનારાયણ ભગવાન ન હોય તો મને બ્રહ્માંડ ભાંગ્યાનું પાપ લાગે." ત્યારે સામત પટેલને દિલમાં થયું કે, આ સંતને શું કામ સમ ખાવા પડે?? જરૂર મારા હિતની વાત કરે છે. તેથી સં.૧૮૬૮ માં ચૈત્ર મહિનામાં કૃપાનંદ સ્વામીના હાથે વર્તમાન ધારી આહિર પટેલ સત્સંગી થયા.

ભગવાન સ્વામિનારાયણ સાથે પ્રથમ મિલન અને સમાધિમાં દિવ્ય દર્શન

પછી સ્વામીના કહેવાથી સંઘ સાથે આહિર પટેલ સામત પ્રથમવાર ગઢપુર આવ્યા. દાદા ખાચરના દરબારમાં લીમડા નીચે બેઠેલા સ્વામિનારાયણ ભગવાનના દર્શન થતાં તેમનું દિલ ખેંચાણું. શ્રીહરિએ કૃપા કરી સમાધિ કરાવી. સમાધિમાં સામત પટેલને અક્ષરધામમાં દિવ્ય સિંહાસન ઉપર તેજો મંડળમધ્યે બેઠેલા સ્વામિનારાયણ ભગવાનના દર્શન થયા. અનંત મુક્ત દેવો-ઈશ્વરો જેમની સેવા કરતા હતા, એવો અનુભવ થયો. તેથી સ્વામિનારાયણ સાક્ષાત પ્રગટ પુરુષોત્તમ છે, આવો દ્રઢ નિશ્ચય થયો.

પછી સમાધિમાંથી જાગ્રત થયા અને પોતાના અનુભવની વાત સભામાં કરી. જીવન ભગવાનને સમર્પણ કર્યું. આ રીતે પ્રથમ દર્શને જ ભગવાનના રંગે સંપૂર્ણ રંગાયા.

આદર્શ ભક્ત

આહીર પટેલ પંચ વર્તમાનમાં પુરા અને સત્ય વાતમાં સુરા હતા. શિક્ષાપત્રી પ્રમાણે તેમનુ સુદ્રઢ જીવન હતું. કપાળમાં સુંદર તિલક ચાંદલો કરતા. નિત્ય ભગવાનની પૂજા તથા ભજન ભક્તિ કરતા. પોતાના યોગમાં આવનારા અનેક મુમુક્ષુ ધર્મપ્રેમીજનોને પ્રગટ ભગવાનનો અને સત્સંગનો મહિમા સમજાવી, તેમણે નિષ્ઠાવાન સત્સંગી બનાવ્યા હતા.

સામત પટેલ સ્વામિનારાયણ ભગવાનને જ સર્વેસર્વા માનતા અને ભક્તિ કરતા.

ભગવાને ભક્તની પરીક્ષા કરી

એકવાર તેઓ ગઢડા દર્શને ગયા. ત્યારે શ્રીહરિએ તેમની પરીક્ષા લેવા અને નિષ્ઠા ચકાસવા કહ્યું કે, અમારે થોડા રૂપિયા જોઈએ છે તો આપશો ? ત્યારે સામત પટેલે તુરત જ હા પાડી અને પોતાના ઘરે ગયા. પોતે તાલેવંત આહિર ન હતા, છતાં સ્વામિનારાયણ ભગવાનનું વચન હેઠે ન પડે અને શ્રીહરિની સેવાનો લાભ મેળવી લેવા અધીરા થયા. પોતાના ઘરે જઈ પોતાની જમીન, ગાડુ, બળદ, ભેંસો વગેરે વેચીને તેના પૈસા લઈને સાડા ચાર હજાર રૂપિયા સ્વામિનારાયણ ભગવાનના ચરણમાં ધર્યા. ત્યારે સ્વામિનારાયણ ભગવાને પૂછ્યું કે, આ ક્યાંથી લાવ્યા? સાચુ બોલો ? ત્યારે પટેલે સાચું કહી દીધું. ત્યારે સ્વામિનારાયણ ભગવાન કહે, તમારો ભાવ છે એટલે અમે એક હજાર રૂપિયા રાખીશું. બાકીના તમે પરત લઈ જઈ જમીન વગેરે છોડાવી લો. કારણ કે દાણા વગર ઘર કેમ ચાલે ? ત્યારે પટેલ કહે, કુકડા ગમે ત્યાંથી દાણા ગોતીલે. અમે ઉધાર લઈને વાવશું અને બીજાવર્ષે કરજ ભરી દેશું. આવો હિંમત ભર્યો જવાબ સાંભળી સ્વામિનારાયણ ભગવાન તેમના ઉપર બહુ રાજી થયા.

આમ, દાણા વગર, પૈસા વગર પોતાના છોકરા કેમ જીવશે? તેનો પણ પટેલે વિચાર ન કર્યો. પોતાના ધન, ધામ અને સુખનો તેમણે સ્વામિનારાયણ ભગવાનની સેવામાં ત્યાગકર્યો, જેથી સ્વામિનારાયણ ભગવાનના કૃપાપાત્ર બન્યા. કેવળ એક હરિમાં જ વિશ્વાસ રાખ્યો તે શું થોડું છે ?

જ્ઞાતિબંધુઓનું તોફાન

પોતે હરિભક્ત હોવાથી નિયમ વ્રતધારી તો હોય જ. પોતાની નાતમાં પ્રસંગે વ્યવહારે જમવા જતા નહીં. વળી, તેમના દ્વારા ગામમાં સત્સંગ વધતો હોવાથી એકવાર તેમના જ્ઞાતિબંધુઓ ભડક્યા. સામત પટેલનો વિરોધ કરવા લાગ્યા. બધા જ પ્રસંગોમાં તેઓ શીર સાટે સત્સંગ રાખતા. છેવટે જ્ઞાતિબંધુઓએ ભેગા મળી સામત પટેલને નાત બાર કર્યા.

તે સમયે જ્ઞાતિના આગેવાનો જે નક્કી કરે તે જ કાયદો ગણાતો. જ્ઞાતિના આગેવાનોએ નક્કી કરેલા નિયમનો જે કોઈ ભંગ કરે તો તેને જ્ઞાતિના આગેવાનો મનફાવે તેવી સજા કરતા અને આ સજા સામે કોઈ દલીલ કે, અપીલ ચાલતી નહીં. આવી જ્ઞાતિ પ્રથાના ભોગ આહીર પટેલ સામત બન્યા હતા. છતાંય શીર સાટે સત્સંગ રાખ્યો. સામત પટેલ, જ્ઞાતિબંધુઓને કહે મને નાત બહાર ભલે મૂક્યો, છતાં હું સ્વામિનારાયણ ધર્મનો ત્યાગ નહીં કરું.આથી તે સમયના રિવાજ મુજબ તેના દીકરાનું સગપણ તોડીનાખ્યું. દીકરો કુંવારો રહ્યો. દીકરીને સાસરાવાળા આણું ન વળાવે તેથી સમાજમાં નીચા જોણું થયું. ઘરમાં અગ્નિ પેટાવવા અગ્નિ ન આપે. તેમની સાથે રોટી-બેટી વ્યવહાર બંધ કર્યો. તેમના ખેતરમાં ઘાસની ગંજી સળગાવી દીધી તેથી તેમની ગાયોને ઘાસચારાની મુશ્કેલી ઊભી થઈ. છતાં તેઓ હિંમત ન હાર્યા કે ન હાર સ્વીકારી અને માથા સાટે સત્સંગ રાખ્યો.

આ સમાચાર કોઈએ સ્વામિનારાયણ ભગવાનને પહોંચાડ્યા. તો સ્વામિનારાયણ ભગવાન તેમના આ ટેકીલા સત્સંગ ઉપર રાજી થયા અને આશીર્વાદ આપ્યા કે, હવે બધી ઉપાધિ ટળી જશે અને સૌ સારા વાના થશે. પછી નાતીલા સમજ્યા અને દીકરીને આણું વળાવ્યું. સગાંઓ તેમની સાથે બોલતા થયા. રોટી બેટી વ્યવહાર પુનઃ શરૂ થયો.

દીકરાની વહુને તેડવા ગયા ત્યારે વેવાઈએ પટેલની મશ્કરી કરી કે, તારા દીકરાને તો બાયડી નથી જોઈતી; તારે જોઈતી હોય તો લઈ જા. નખશિખ નિયમ પંચવર્તમાનધારી પટેલ આ સાંભળી રાતા-પીળા થઈ ગયા. પોતાના ધર્મ ઉપર આ લાંછન લગાડેલું જાણી પોતાનું અંગ ભિષ્મ કરી નાખ્યું. કુટુંબીઓમાં અને નાતમાં હાહાકાર મચી ગયો. સગાંઓ પણ ખૂબ લજ્જા પામ્યા કે, આવા ભક્તની હવે આવી મશ્કરી ન કરવી.

પછી સગાંઓએ તેની માફી માંગી. આવા ટેકીલા, શૂરવીર સામત પટેલ હતા. જેમણે સત્સંગ જાળવવા પોતાના કુટુંબનો, લોક લજ્જાનો અને સુખનો ત્યાગ કર્યો. જેથી સ્વામિનારાયણ ભગવાનના કૃપાપાત્ર બન્યા.

વચનામૃતમાં ઉલ્લેખ

વચનામૃત લોયાના ૩જામાં સ્વામિનારાયણ ભગવાને આહિર સામત પટેલની નિષ્ઠા વખાણી છે, તે જોઈએ; જેને ભગવાનનો ને સંતનો માહાત્મ્ય જ્ઞાને સહિત નિશ્ચય હોય, તેથી ભગવાનને સંતને અર્થે શું ન થાય? એને અર્થે કુટુંબનો ત્યાગ કરે, લોકલાજનો ત્યાગ કરે, સુખનો ત્યાગ કરે, ધનનો ત્યાગ કરે..એમ કહીને પછી આ સર્વે હરિભક્તોની વાર્તાઓ કરી તથા વાળાકદેશના આહિર પટેલ સામતની પણ વિસ્તારથી વાત કરી છે..
ભગવાનની માળાના મણકા કહી શકાય એવા આ સામત પટેલ મહાન મુક્તરાજ હતા. તેમના દ્વારા અનેક લોકો સત્સંગના રંગે રંગાયા હતા. વિકટ વેળાએ પણ તેઓ હિંમત રાખી ભગવાનને જ કર્તા માની સ્થિર રહ્યા હતા.

અક્ષરવાસ

જેમ મોરનો કંઠ હલે તેમ તેમની જીભ ઉપર અખંડ ભગવાન સ્વામિનારાયણનું નામ રટાતું હતું, આવા નિષ્ઠાવાન ચારદિકા ગામના આહીર પટેલ સામતને સ્વામિનારાયણ ભગવાન સં.૧૯૦૫ ના દિવસે પોષ સુદ બારસના દિવસે અનેક મુક્તને સાથે લઈ તેડવા પધાર્યા હતા. ભગવાન સામત પટેલને તેડવા પધાર્યા, એવા ગામમાં અનેક જનોને દર્શન થયા હતા. આ રીતે અલૌકિક સામર્થી જણાવી આહિર પટેલ સામત સદાને માટે સ્વામિનારાયણ ભગવાનના સેવામાં અક્ષરધામમાં પહોંચી ગયા અને મૂર્તિનો મહા આનંદ માણવા લાગ્યા.

સામત પટેલનું કુટુંબમાં સત્સંગ

આ સામત પટેલના સુપુત્ર રૂખડભાઈ થયા. તેમના પુત્ર મેરામણભાઇ થયા. તેમના સુપુત્ર વસ્તાભાઈ થયા. વસ્તાભાઈના દીકરા માંડણભાઈ થયા અને તેમના પુત્ર રામજીભાઈ હાલ વિદ્યામાન છે. સાત સાત પેઢીથી આ પરિવારમાં જેમ સોયમાં દોરો ચાલે એમ સત્સંગનો અવિરત રંગ ચાલ્યો આવે છે. આ રીતે પેઢીઓ સુધી સત્સંગનો રંગ લાગેલો રહે એ જ ભગવાનની મોટી કૃપા છે અને સત્સંગની દિવ્યતા છે..

ચારદીકાના આહિર પટેલ સામત